نحوه پس انداز درآمد برای خرید خانه
با احتساب قیمت مسکن و میزان درآمد سالیانه، میانگین خانه‌دار شدن در سراسر کشور به 22 سال رسیده است.
این بدان معنی است که هر خانواده ایرانی با پس‌انداز کردن 30 درصد از درآمد خود بعد از 22 سال می‌تواند صاحب یک‌خانه 100 متر مربعی شود.
البته این در صورتی اتفاق می افتد که قیمت مسکن و میزان درآمد و دستمزد افراد متناسب با تورم افزایش یابد.
درصورتی‌که همواره نرخ تورم جلوتر از درآمد اقشار مردم بوده و با غفلت مسئولین و عدم دسترسی مردم به تسهیلات مسکن قیمت‌ها چندین برابر رشد کرده‌اند.
اجاره‌نشینان به صورت میانگین،نزدیک به 27 درصد درآمد خود را به صاحب‌خانه می‌پردازند. درحالیکه خانه دار شدن در استان تهران بیشتر از استان‌های طول می‌کشد.
بسیاری از کارشناسان دسترسی مردم به خانه و میزان پرداخت اجاره‌بها در استان‌های کشور را منطبق با معیارهای جهانی بررسی کرده‌اند.
عواملی چون: میزان درآمد، دسترسی به مسکن و میزان اجاره‌بها از سبد درآمد خانواده‌ها، معیار جهانی برای محاسبه مدت زمان خانه‌دار شدن است.
طبق بررسی‌های انجام‌شده نزدیک به 5 استان کشور در وضعیت قرمز قرارگرفته‌اند.
معیارهای محاسبه دستیابی خانوار به مسکن
میزان سختی دستیابی افراد به مسکن و سهم اجاره‌بها از سبد خانوار، معیارهایی هستند که در سراسر جهان برای دسترسی مردم به مسکن موردبررسی قرار می‌گیرد.
هرچه این معیارها طبیعی‌تر و متوازن‌تر باشد، مشکلات مردم در بخش مسکن کمتر است.
سیاستمداران نیز برنامه‌های خرد و کلان برای بخش مسکن را بر اساس همین معیارها تعیین می‌کنند.
در کشور ایران، به اندازه کافی به این شاخص‌ها توجه نشده است و توجه مسئولین به وضعیت بازار مسکن و مستأجران، نگاهی گذرا و مقطعی بر روی تهران بوده و در سطح کلان و دیگر استان‌ها توجهی نشان داده نشده است.
در حال حاضر با توجه به رشد قابل‌توجه قیمت، دولت سیاست‌های کلی برای کنترل بازار مسکن طراحی کرده است.
یکی از این طرح‌ها ساخت خانه‌های ارزان برای اقشار کم‌درآمد است که با عنوان طرح مسکن ملی مطرح‌شده است و طرح دیگر راه‌کارهای مالیاتی برای کنترل بیش‌ازحد قیمت مسکن و اجاره‌بها می باشد.
طی دو سال متوالی 97 و 98 قیمت خانه به‌طور میانگین نزدیک به 70 و 60 درصد افزایش داشته است.
البته رکورددار دهه‌های اخیر سال 88 است که قیمت خانه نزدیک به 88 درصد رشد کرده بود.
با توجه به رشد زیاد قیمت‌ها در دو سال پیاپی وضعیت، برای اجاره‌نشین‌ها و کسانی که قصد خرید خانه را داشتند سخت شده است.
رشد نقطه‌ای 100 درصد در قیمت مسکن از سال 91 تاکنون بی‌سابقه بوده و این اتفاق در دو سال اخیر نیز رخ‌داده است.
میزان اجاره‌بها در سال گذشته 37 درصد افزایش داشته است که درصد زیادی است، اما هنوز رکورددار افزایش اجاره‌بها، مربوط به سال 86 با 39 درصد افزایش است.
بیشتر بخوانیم
پرداخت تسهیلات به مستأجران و کد رهگیری/ تسهیلات به مستأجران پرداخت می‌شود یا صاحب‌خانه‌ها؟
معیارهای جهانی سنجش میزان دسترسی به مسکن
دو معیار سنجش، برای بررسی میزان دسترسی به مسکن در سطح جهانی مورد مطالعه قرار گرفته است.
یکی از معیارها، فرض تخصیص تمام درآمد خانواده، در تمام سال به خرید خانه میباشد؛ و شاخص دیگر، بر اساس میزان استاندارد پس‌انداز و اختصاص 30 درصد درآمد ماهیانه به پس انداز است.
اگر این دو معیار بر اساس میزان درآمد خانواده های ایرانی محاسبه شود میانگین آن 54 میلیون تومان درآمد در سال می‌شود که با فرض اختصاص تمام درآمد خانوار به خرید خانه، متوسط دسترسی به مالکیت، نزدیک به 8 است.
با فرض پس‌انداز 30 درصد از درآمد ماهانه به خرید خانه، این میزان در حدود 18 میلیون تومان در سال است که نزدیک به 22 سال طول می‌کشد تا خانواده ایرانی صاحب‌خانه شود.
اما معیارها در کشورهای اروپایی و آمریکایی متفاوت است، و میزان انتظار برای خانه‌دار شدن ،10 سال در نظر گرفته‌شده است. بدین ترتیب با زیادشدن مدت‌زمان انتظار برای خانه‌دار شدن، دولت به بخش مسکن ورود کرده و با اتخاذ سیاست‌های مناسب دسترسی مردم به مسکن را تسهیل می‌کنند.
سیاست های دولت برای خانه دار شدن
این سیاست‌ها شامل: اعطای تسهیلات مناسب برای پوشش دهی حداقل 50 درصد قیمت مسکن، و دیگری تشویق سازندگان و پیمانکاران برای ساخت خانه، مطابق با نیاز اکثریت مردم است.
در کشور ما دسترسی به مسکن بسیار دشوار شده است و انتظار 22 ساله برای خانه دار شدن چندان مناسب نیست.
محاسبات انجام‌شده، برای محاسبه خرید خانه 100 متری بوده است.
هرچند در سطح کشور میزان معاملات مسکن متفاوت است، اما به‌طور میانگین خانه‌های معامله‌شده در حدود 100 مترمربع مساحت داشته‌اند.
میانگین قیمت خانه 100 متری در شهر تهران، حدود یک میلیارد و 300 میلیون تومان بوده در حالیکه در سایر استان‌ها این مبلغ حدود 400 میلیون تومان است.
بااین‌حال، میزان سختی دسترسی مردم به خانه در 10 استان بیشتر از سایر نقاط کشور است.
استان تهران، مرکزی، اصفهان، آذربایجان شرقی، قم، خراسان رضوی، البرز، فارس، قزوین و گیلان به ترتیب دارای سخت‌ترین شرایط برای خانه‌دار شدن هستند.
در شهر تهران، با فرض اختصاص 100 درصد از درآمد خانوار به خرید مسکن، نزدیک به 16 سال این انتظار طول خواهد کشید؛ و با نرخ پس‌انداز طبیعی و نرمال، مدت‌زمان انتظار به 49 سال میرسد.
به این شکل، که اگر فرد در شرایط به‌اصطلاح گلخانه‌ای و ثابت ماندن نرخ تورم و پس‌انداز، زندگی کند، نزدیک به نیم‌قرن باید برای خانه‌دار شدن تلاش نماید.